به گزارش سینماپرس، «تمام شخصیت‌های منفی و مثبت موبه‌مو مابه‌ازای واقعی دارند؛ از مهم‌ترین تا کم‌اهمیت‌ترین. اما هوشمندی که سریال دارد، این است که کاراکترها را در همدیگر ادغام کرده؛ مثلا از یک پرونده، بخشی را انتخاب کرده و اینجا نمایش می‌دهد و از یک پرونده دیگر، کاراکتری را انتخاب کرده و اینجا آورده است. همه‌چیز براساس یک پرونده مشخص نیست. شخصیت زنی داشتیم که در این شبکه فعالیت می‌کرده و تبدیل به مرد شده یا بر عکس.» اینها را جواد افشار، کارگردان سریال جنجالی «گاندو» در گفت‌وگو با شبکه خبر گفته است. از ابتدا هم مشخص بود که این سریال، به همین راحتی پخشش را در تلویزیون تمام نمی‌کند، اما واکنش‌های تایید و تکذیب‌شده به سطح نماینده مجلس، وزیر دولت احمدی‌نژاد و مشاور حسن روحانی رسید. البته این تنها واکنش‌های داخلی بود. آنچه درباره جیسون رضاییان و با نام «مایکل هاشمیان» پخش شده، سبب شد بخشی از مردم به صفحه اینستاگرامی او بروند و با الفاظی مانند «خائن»، «جاسوس»، «گاندورو ببین»، «جیسون شبکه سه رو ببین» و... از او استقبال کنند! جواد ظریف، وزیر امور خارجه هم در واکنش به پخش قسمتی از این سریال که بازیگری در نقش او حضور داشته است، گفته اصلا تلویزیون نگاه نمی‌کند. البته اینها همه حاشیه‌های سریال گاندو نیست. پرده‌برداری از پرونده‌هایی که درباره آنها اطلاع‌رسانی عمومی نشده بود، مهم‌ترین ویژگی و حتی عامل جذابیت آن شده است. حذف کلمه دولت در یکی از قسمت‌ها و صداگذاری روی آن و سپس اشاره به جاسوسی خواهرزاده رئیس‌جمهور از حاشیه‌های دیگر این سریال بود. «گاندو» قسمت‌های پایانی خود را می‌گذراند و تا آخر همین هفته، قسمت پایانی آن پخش می‌شود. فارغ از نقدهایی که نسبت به نقاط ضعف فیلمنامه و ساخت این اثر می‌شود، این شکل سریال‌سازی به‌دلیل جسارت در پرداخت و نزدیکی به یک مساله امنیتی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. «گاندو» احتمالا مسیر ساخت سریال‌هایی از این دست را هموار خواهد کرد، بلکه تلویزیون از انبوه سریال‌های عاشقانه، آپارتمانی و طنز تکراری خلاص شود. باید جرات ساخت چنین سریال‌هایی به کارگردان‌های دیگر داده شود و مدیران صداوسیما هم باید جسارت و بودجه بیشتری برای ساخت نمونه‌های دیگر درنظر بگیرند.

آلن ایر

یکی از شخصیت‌هایی که در ادامه، «گاندو» به آن می‌پردازد «آلن ایر» است. سخنگوی فارسی‌زبان سابق وزارت امور خارجه آمریکا و «ریاست دفتر ایران در کنسولگری ایالات متحده در دبی». ایر، اطلاعات عجیب و زیادی از ایران دارد، فارسی را عامیانه و با تسلط به عبارات و ضرب‌المثل‌های فراوان صحبت می‌کند و حتی انگشتر عقیق به‌دست دارد. او حتی از اشعار کلاسیک فارسی و تکیه‌کلام‌های صمد و دایی‌جان ناپلئون نیز بهره می‌گیرد و طرفداری از تیم فوتبال تراکتورسازی تبریز را هم علنی کرده است. ظاهرا قرار است در ادامه به رابطه او و جیسون رضاییان اشاره شود و از او به‌عنوان سرنخ اصلی جاسوس‌ها در سریال نام می‌برند.

حضور شخصیت «آلن ایر» در گاندو و افشای نقش او در اتفاقاتی که علیه ایران افتاده است، قسمت‌های پایانی را جذاب‌تر می‌کند. طبق آنچه گفته شده و اسناد موجود، بیشترین تماس‌های جیسون رضاییان با آلن ایر گرفته شده است. این درحالی است که طبق شرایط کاری، جیسون باید بیشترین حجم تماس را با «داگلاس جل» (مافوق خود در واشنگتن‌پست) می‌داشته است. رضاییان عمدتا اخبار جمع‌آوری شده را مستقیم یا با واسطه در اختیار میز ایران در کنسولگری آمریکا در دبی و همچنین شخص «آلن ایر» قرار می‌داده است. واکنش‌های او به دستگیری رضاییان هم جالب توجه بوده است. درسال ۹۴ و بعد از انتشار خبر دستگیری «جیسون رضاییان» به اتهام جاسوسی و انتشار گزارشی از سوی خبرگزاری فارس درباره سوابق رضاییان که به‌نحوه آشنایی این فعال رسانه‌ای با سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و فعالیت‌های جاسوسی وی اشاره داشت، ایر، با انتشار متنی در صفحه فیسبوک خود، به این اقدام اعتراض کرد.

آلن ایر در نوشته طعنه‌آمیز خود ابتدا خبرگزاری فارس را به مطالعه کتاب منطق استاد شهید مطهری دعوت کرد و با انتشار عکسی از کتاب «منطق-‌فلسفه» شهید مطهری نوشت: «ماشاء‌الله چه استدلالات غلطی از خبرگزاری فارس آمده است، مثل اینکه خبرگزاری فارس از پافشاری دولت آمریکا برای آزادی جیسون رضاییان می‌خواهد نتیجه بگیرد که ایشان جاسوس بوده! حقیقت امر این است که ما از دولت جمهوری اسلامی ایران خواستار آن هستیم که همه شهروندان بیگناه آمریکایی که به ناحق در زندان‌های ایران به‌سر می‌برند، آزاد شوند و خواستار آنیم که ایران کمک کند شهروند، آقای باب لوینسون پیدا و به خانواده‌اش بازگردانده شود. ممکن است خالی از لطف نباشد اگر دوستان محترم در خبرگزاری فارس این کتاب مرحوم استاد مطهری را کمی مطالعه کنند، تا کاربردش از علم منطق صحیح‌تر باشد.»

موضوع دستگیری رضاییان برای آلن ایر اهمیت زیادی داشت و او در مصاحبه با رسانه‌ها اینچنین گفته بود: «همان‌طور که مقامات آمریکایی به‌طور دائم گفته‌اند، ما از دولت ایران می‌خواهیم که هرچه سریع‌تر سعید عابدینی، امیر حکمتی و جیسون رضاییان را آزاد کند و با ما برای پیدا کردن رابرت لوینسون همکاری کنند تا اینکه بتوانند نزد خانواده‌های خود بازگردند.»

«ما همیشه موضوع شهروندان دستگیر شده و ناپدید شده آمریکایی را در زمان دیدار با مقامات ایرانی مطرح کردیم و همچنان در هر فرصت ممکن و تا زمانی‌که این افراد به خانه‌های خود بازگردند، این موضوع را با مقامات ایرانی مطرح می‌کنیم. هم‌اکنون مقامات ایرانی مدت‌هاست که اظهاراتی را درباره ایرانی‌های زندانی شده در آمریکا مطرح کرده‌ و اخیرا ایده تبادل زندانی را مطرح کرده‌اند، اما آنچه می‌توانم بگویم این است که ما معتقدیم شهروندان ما باید مستقل از هر موضوعی به آمریکا بازگردند و همچنان از ایران می‌خواهیم که هرچه زودتر آنها را آزاد کند تا بتوانند نزد خانواده‌هایشان بازگردند.»

شاید توجه و حساسیت بیش از اندازه مقامات آمریکایی، شک مسئولان امنیتی و قضایی ایران را بیشتر کرد که جیسون چرا باید این اندازه برای آمریکا مهم باشد؟
 

شهید تهرانی مقدم

یکی از بزرگ‌ترین حاشیه‌های این سریال، تایید نحوه شهادت شهید حسن تهرانی‌مقدم بود. یکی از ماموران امنیتی در یکی از سکانس‌های فیلم می‌گوید: «ابتدا ما فکر می‌کردیم انفجار یک سانحه بوده، اما دوسال بعد در اسنادی که و یکی لیکس منتشر کرد، مشخص شد جاسوسی که با نام رحمت والی، به‌عنوان کارمند به این پایگاه وارد شده بود این عملیات تروریستی را به دستور آمریکایی‌ها، موساد و همکاری گروهک مجاهدین خلق انجام داده است.»  این دیالوگ سریال گاندو است و ادعایی را که هشت سال قبل در پی انفجار بیدگنه، ایهود باراک، نخست‌وزیر وقت رژیم صهیونیستی مطرح کرده بود را تایید کرد.

 البته این ادعا از سوی سردار کوثری، نماینده وقت مجلس شورای اسلامی و سردار رمضان شریف، مدیر روابط‌عمومی سپاه پاسداران رد شده بود.   گفتنی است در سال ۱۳۹۵ محمد تهرانی‌مقدم، برادر شهید حسن تهرانی‌مقدم در سالگرد شهادت ایشان گفته بود شهادت برادرش حاصل جنایتی تروریستی بوده، اما هیچ‌گاه شخص یا ارگانی رسمی این مساله را تایید نکرده بود.

 برخی از نمایندگان مجلس هم معتقد بودند شهید تهرانی‌مقدم و همکاران او افرادی نبودند که یک کار مهندسی را اشتباه انجام داده و موجب انفجار شده باشند. آنها می‌گویند که باید منتظر گذشت زمان بود تا ابعاد پشت‌پرده این موضوع روشن شود.    البته برخی از عوامل این سریال بعد از حاشیه‌های ایجادشده پیرامون این موضوع، استفاده از بار دراماتیکی را دلیل استفاده از این بخش از سریال عنوان کردند. دلیلی که قطعا نمی‌تواند درباره یک اتفاق تاریخی، منطقی و قابل قبول باشد.

همکاری سحر نوروززاده

در قســـمتی کـــــه پنجشنبه‌شب هفته گذشته پخش شد، خانمی به‌نام سحر را دیدیم که نشان داده می‌شود رئیس‌دفتر «جان کری» و ایرانی است. او از داخل دفتر با ایران همکاری می‌کند. در قسمتی که پخش شد تعمیرکاری را دیدیم که به بهانه تعمیر شیرآب آشپزخانه داخل خانه این خانم می‌آید و وقتی کارش تمام می‌شود در کنار دستمزدی که می‌گیرد مدارکی را هم به تعمیرکار می‌دهد.

شاید بتوان مابه‌ازای این شخصیت را سحر نوروززاده دانست. او ایرانی‌الاصل، متولد و ساکن آمریکاست که سال‌ها در ایالت کنتیکت این کشور زندگی کرده است. او دارای مدرک تحصیلی در رشته‌های اقتصاد بین‌الملل و مطالعات خاورمیانه از دانشگاه‌های جرج واشنگتن و مریلند است.

گزارش‌ها حاکی از آن است که نوروززاده در سال ۲۰۱۴ به جمع مشاوران امنیت ملی آمریکا اضافه شده است، اما پیش از آن یعنی حدود سال ۲۰۰۹ عضو شورای ملی ایرانیان آمریکا (نایاک) بوده است. گروهی که می‌گویند به‌دنبال بهبود روابط ایران و آمریکا هستند. نوروززاده، مسئول ایران در دفتر برنامه‌ریزی سیاستگذاری وزارت امور خارجه آمریکا بود و پس از انتقادهای رسانه‌های محافظه‌کار و طرح این نکته که نوروززاده به دولت ترامپ وفادار نیست و برای لابی ایران کار کرده، از این سمت به یکی از دفاتر دیگر این وزارتخانه جابه‌جا شد.

آقازادگی

در قسمت‌های ابتدایی «گاندو»، موضوع آقازادگی مطرح شد و برای بخش عمده مخاطبان عجیب و جذاب بود. علیرضا، پسر فردی دولتی بود که در وزارت اقتصاد کار می‌کرد. او در تدارک خارج‌شدن از کشور بود. ماموران دیر به فرودگاه می‌رسند، وقتی می‌رسند آقازاده مورد نظر که پرونده‌اش براساس یکی از پرونده‌های واقعی به تصویر درآمده با یک پرواز خارجی از فرودگاه تهران خارج شده و حالا نیم‌ساعت است که هواپیما به پرواز درآمده است. ماموران اما دستور فرود هواپیما را در فرودگاه تبریز می‌دهند و خودشان با دو به‌اصطلاح عقاب به استقبال آقازاده می‌روند و او را با چمدان سکه‌ها و دلارهایی که می‌خواسته از ایران خارج کند، دستگیر می‌کنند. بسیاری او را ساشا سبحانی می‌دانستند و برخی دیگر معتقد بودند علیرضا همان فرزند یکی از نمایندگان مهم مجلس بوده است. نکته مهم اما این است که ظاهرا کاراکتر چند آقازاده در فیلمنامه تلفیق شده‌اند و حدس‌های همه درست بوده است.

خواهرزاده رئیس‌جمهور و جیسون

یکی از شخصیت‌های مهم «گاندو»، جیسون رضاییان است و یکی از حاشیه‌های مهم‌تر سریال هم ارتباط جیسون با خواهرزاده رئیس‌جمهور است. شخصیت خواهرزاده رئیس‌جمهور در گاندو تبدیل به خانمی به نام «سیما عزیزی» می‌شود. البته در واقعیت، خواهرزاده رئیس‌جمهور یک آقا بوده است.   دوم مرداد سال ۹۳ بود که روزنامه «واشنگتن پست» خبر بازداشت «جیسون رضاییان» خبرنگار این نشریه در تهران را منتشر کرد. مهم‌ترین اتهامات «رضاییان»، نفوذ در اماکن مهم دولتی، افشای برنامه‌های «ضد تحریمی ایران» از جمله هویت واسطه‌های تجاری و ماهیت شرکت‌های همکار ایران در پروسه دور زدن تحریم‌ها و جاسوسی از برنامه‌ هسته‌ای ایران عنوان شده بود.

«جیسون رضاییان» در گزارشی که به آمریکایی‌ها داده بود، نوشته بود: «آنقدر به رئیس‌جمهور نزدیک شدم که طعم و مارک آدامسی را که می‌جوید، می‌دانستم.» در بهمن‌ماه سال ۹۳ یکی از نمایندگان مجلس در یکی از جلسات خواستار این می‌شود که «هیات تخلفات اداری» توضیح دهد کدام مدیر «نهاد ریاست‌جمهوری» در پرونده جاسوسی جیسون رضاییان همکاری داشته و وی را تا این سطح به نهاد ریاست‌جمهوری نزدیک کرده است.   شهریورماه سال ۹۲، محمد نهاوندیان، رئیس وقت دفتر ریاست‌جمهوری، «اسماعیل. س» را به‌عنوان «مشاور رئیس دفتر رئیس‌جمهور و رئیس مرکز ارتباطات مردمی نهاد ریاست‌جمهوری» و «سرپرست گروه مشاوران جوان ریاست‌جمهوری» منصوب کرد. «اسماعیل. س» که خواهرزاده رئیس‌جمهور است، بر واحدهای مختلف نهاد ریاست‌جمهوری از جمله، «تشریفات»، «معاونت ارتباطات و اطلاع‌رسانی و معاونت هماهنگی و پیگیری‌های ویژه»، نظارت داشته و این واحدها تمامی امور خود را با او هماهنگ می‌کردند.   به‌عبارتی، آن شخصی که با «جیسون رضاییان» در نهاد ریاست‌جمهوری همکاری می‌کرده همان «اسماعیل. س» خواهرزاده رئیس‌جمهور بود.   سال ۹۴ با اعلام قوه قضائیه مبنی‌بر دستگیری چند نفر به اتهام جاسوسی، خبری مبنی‌بر دستگیری «اسماعیل. س» خواهرزاده رئیس‌جمهور در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. گرچه همان زمان نیز اعلام شد دستگیری این شخص صحت ندارد، اما هیچ‌گاه احضار وی به‌مراجع قضایی در ارتباط با رابطه‌اش با «جیسون رضاییان» تکذیب نشد.

*فرهیختگان